Từ ngày 01 tháng 01 năm 2018, người lao động muốn được hưởng lương hưu tối đa phải đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) thêm 5 năm nữa. Điều kiện để người lao động hưởng lương hưu là đủ thời gian và đủ tuổi, theo đó, hưởng lương hưu tối đa 75% với lao động nam đủ 35 năm, lao động nữ là 30 năm. Một bài toán được đặt ra nếu người lao động đóng BHXH trên 20 năm nhưng chưa đủ độ tuổi nhận lương hưu mà muốn được hưởng BHXH 1 lần thì có được không? Trong bài viết này IAC Hà Nội thảo luận về câu hỏi trên.
Trường hợp nào được hưởng BHXH 1 lần?
Căn cứ Khoản 1, Điều 8 Nghị định 115/ 2015/NĐ-CP ngày 11 tháng 11 năm 2015 thì các trường hợp được hưởng BHXH một lần bao gồm:
“1. Người lao động quy định tại Khoản 1 và Khoản 2 Điều 2 của Nghị định này mà có yêu cầu thì được hưởng bảo hiểm xã hội một lần nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
- a) Đủ tuổi hưởng lương hưu theo quy định tại các Khoản 1, 2 và 4 Điều 54 của Luật Bảo hiểm xã hội mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH hoặc theo quy định tại Khoản 3 Điều 54 của Luật Bảo hiểm xã hội mà chưa đủ 15 năm đóng BHXH và không tiếp tục tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện;
- b) Sau một năm nghỉ việc mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH và không tiếp tục đóng BHXH;
- c) Ra nước ngoài để định cư;
- d) Người đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế.”.
Ngoài ra, theo Nghị quyết số 93/2015/QH3 quy định:
“Người lao động được bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội để đủ điều kiện hưởng lương hưu nhằm bảo đảm cuộc sống khi hết tuổi lao động theo quy định của Luật bảo hiểm xã hội năm 2014.
Trường hợp người lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc sau một năm nghỉ việc, người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện sau một năm không tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội mà chưa đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội khi có yêu cầu thì được nhận bảo hiểm xã hội một lần.”
Như vậy, mặc dù đã đóng BHXH trên 20 năm mà không thuộc trường hợp quy định tại điểm c, d khoản 1 của Nghị định trên thì sẽ không được hưởng BHXH một lần và phải bảo lưu thời gian đã tham gia BHXH để chờ nhận lương hưu khi đủ điều kiện về độ tuổi. Còn trong trường hợp đáp ứng được quy định tại điểm c, d khoản 1 của Nghị định trên thì người lao động sẽ được hưởng BHXH một lần.
Cần chuẩn bị hồ sơ như thế nào để hưởng BHXH 1 lần?
Đối với hồ sơ để hưởng chế độ trợ cấp BHXH 1 lần thì căn cứ theo Điều 109 Luật BHXH số 58/2014. Hưởng BHXH 1 lần chia làm 3 trường hợp – 3 nhóm đối tượng đó là: Những người đang sinh sống tại Việt Nam; Những người ra nước ngoài để định cư; Những người lao động mắc một số bệnh hiểm nghèo theo quy định của sở Y tế. Cụ thể từng trường hợp sẽ cần các loại giấy tờ sau:
1. Đối với người đang ở Việt Nam:
– Sổ BHXH;
– Đơn đề nghị hưởng Trợ cấp BHXH 1 lần (mẫu 14-HSB);
– CMND, sổ hộ khẩu hoặc tạm trú để đối chiếu.
2. Đối với người ra nước ngoài để định cư
Ngoài 3 loại giấy tờ như trường hợp người đang ở Việt Nam, còn chuẩn bị thêm một trong các giấy tờ sau:
- Giấy xác nhận của cơ quan có thẩm quyền về việc thôi quốc tịch Việt Nam;
- Hộ chiếu do nước ngoài cấp;
- Thị thực của cơ quan nước ngoài có thẩm quyền cấp có xác nhận việc cho phép nhập cảnh với lý do định cư ở nước ngoài;
- Giấy tờ xác nhận về việc đang làm thủ tục nhập quốc tịch nước ngoài; giấy tờ xác nhận hoặc thẻ thường trú, cư trú có thời hạn từ 05 năm trở lên của cơ quan nước ngoài có thẩm quyền cấp.
3. Đối với NLĐ mắc bệnh nguy hiểm
Với trường hợp người lao động (NLĐ) mắc các bệnh nfuy hiểm như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế thì ngoài các giấy tờ như trường hợp 1 – Người đang ở Việt Nam thì cần chuẩn bị thêm: Trích sao hồ sơ bệnh án.
Quy định về mức hưởng BHXH 1 lần
Về mức hưởng BHXH một lần được quy định tại khoản 2 điều 8 Nghị định 115/2015/NĐ-CP, theo đó mức hưởng bảo hiểm xã hội một lần được tính theo số năm đã đóng bảo hiểm xã hội, cứ mỗi năm được tính như sau:
- a) 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội cho những năm đóng trước năm 2014;
- b) 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi;
- c) Trường hợp thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ một năm thì mức hưởng bảo hiểm xã hội bằng số tiền đã đóng, mức tối đa bằng 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội.”
Kết luận: Để được hưởng BHXH 1 lần khi đóng bảo hiểm trên 20 năm mà chưa đủ tuổi thì người lao động phải đáp ứng được điều kiện tại khoản 1 Điều 8 Nghị định số 115/2015/NĐ-CP ngày 11 tháng 11 năm 2015 quy định như trên.
